ދުނިޔޭގެ ފެނުގެ ދުވަސް: ސާފު ފެން ލިބުމަކީ އިމްތިޔާޒެއް ނޫން، އިންސާނީ ޙައްޤެއް

ދުނިޔޭގެ ފެނުގެ ދުވަހުގެ ގޮތުގައި، ކޮންމެ އަހަރެއްގެ މާރިޗު 22 ވަނަ ދުވަހު ފާހަގަކުރެވޭ މި ދުވަހަކީ، ސާފު ފެނުގެ މުހިންމުކަން ފާހަގަކޮށް، މީރުފެނުގެ ވަސީލަތްތައް ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ބެލެހެއްޓުމަށް ގޮވާލާ ދުނިޔޭގެ ނިދާއެކެވެ.ދުނިޔޭގެ ފެނުގެ ދުވަސް ފާހަގަ ކުރަން ފަށާފައިވަނީ 1993 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެންނެވެ. މިދުވަސް ފާހަގަ ކުރަނީ ދުނިޔޭގެ އާބާދީގެ 2 ބިލިއަން މީހުން އުޅެމުންދަނީ ރައްކާތެރި ފެން ނުލިބިކަމަށްވާތީ މިކަމަށް ހޭލުންތެރިކުރުމަށެވެ.  

ގިނަގުނަ ކުރިއެރުންތަކެއް ލިބިފައިވީ ނަމަވެސް، އަދިވެސް ބިލިއަނަކަށްވުރެއް ގިނަ މީހުންނަށް އަސާސީ އިންސާނީ ޙައްޤެއް ކަމުގައިވާ ރައްކާތެރި ބޯފެން ލިބިފައެއް ނުވެއެވެ. އދ. އިން ބުނާ ގޮތުގައި، ދުނިޔޭގައި ގާތްގަނޑަކަށް 2.2 ބިލިއަން މީހުންނަށް ރައްކާތެރިކަމާއެކު މެނޭޖްކުރެވޭ ބޯފެން ލިބިފައެއް ނުވެއެވެ. އަދި 3.5 ބިލިއަނަށްވުރެ ގިނަ މީހުންނަށް އެކަށީގެންވާ ނަރުދަމާގެ ޚިދުމަތް ލިބިފައެއް ނުވެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ޞިއްޙީ ކާރިސާތައް އިތުރުވެގެން ދެއެވެ.

2025 ގްލޭސިއަރ ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަހަރު

އދ އިން 2025 ވަނަ އަހަރަކީ ގްލޭސިއަރތައް ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ބައިނަލްއަޤްވާމީ އަހަރުކަމުގައި ކަނޑައަޅައި "ގްލޭސިއަރޕްރިސަރވޭޝަން" މިއަހަރުގެ ޝިއާރުގެ ގޮތުގައި ވަނީ ކަނޑައަޅާފައެވެ. މި ނިންމުމުގެ މަޤްޞަދަކީ، މި އަގުހުރި މީރުފެނުގެ ވަސީލަތްތައް ރައްކާތެރިކުރުމަށްޓަކައި ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި އަވަސް ފިޔަވަޅުތަކެއް އެޅުމުގެ މުހިންމުކަން ފާހަގަކުރުމެވެ.  އަދި މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން ގްލޭސިއަރތައް އަވަސް ދުވެއްޔެއްގައި ވިރެމުންދާކަން ފާހަގަކޮށް، މިކަމަށް ސަމާލުކަން ދިނުމަށް ވަނީ ގޮވާލާފަައެވެ.

ޔޫއެންއީޕީ (ކޯކަސަސް އެންވަޔަރަންމަންޓް އައުޓްލުކް - ސީއީއޯ-2) އިން ފަހުން ޝާއިޢުކުރި ރިޕޯޓެއްގައި ހާމަކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި ކޯކަސަސް ސަރަޙައްދުގެ ގްލޭސިއަރތައް ވޭތުވެދިޔަ ޤަރުނުގައި އެވަރެޖްކޮށް 600 މީޓަރު އަޑިއަށް ޖެހިފައިވެއެވެ. މީގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން 11 ބިލިއަން ޓަނަށްވުރެ ގިނަ މީރުފެން ގެއްލިގެން ގޮސްފައިވެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ކޯރުތަކުގެ ފެންވަރު ދަށްވެ، ބިމުގެ އަޑިން ލިބޭ ފެން މަދުވެ، އަދި މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާ ގުޅުންހުރި ކާރިސާތައް އިތުރުވެފައިވާކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ.

މި މުހިންމު ކެމްޕޭން ޑަބްލިޔޫއެމްއޯ އަދި ޔުނެސްކޯގެ ބެލުމުގެ ދަށުން ޔޫއެން-ވޯޓަރ އިން ވިލަރެސްކުރަމުންދާއިރު، އޭގެ މައިގަނޑު މަޤްޞަދުތަކުގެ ތެރޭގައި މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާ ގުޅޭ ސިޔާސަތުތައް ހަރުދަނާކުރުމަށާއި، ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ފެން މެނޭޖްކުރުމަށާއި، އަދި ވައިގެ ތެރެއަށް ދޫކުރެވޭ ގްރީންހައުސް ގޭސްތައް މަދުކުރުމަށް ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި މަސައްކަތްކުރުމަށް ބާރުއެޅުން ހިމެނެއެވެ. މި މަސައްކަތުގެ ތެރެއިން، ގްލޭޝިއަރުތަކުގެ މުހިންމުކަމާއި އެތަންތަން ރައްކާތެރިކުރުމުގެ މުހިންމުކަން ދުނިޔޭގެ ހުރިހާ ކަންކޮޅުތަކަށް އަންގައިދިނުމަށް މަސައްކަތްކުރެވޭނެއެވެ.

މި ކެމްޕޭނުގެ ދަށުން، ގްލޭސިއަރތަކާ ގުޅޭ ދިރާސާތައް އިތުރުކުރުމަށާއި، އެތަންތަނުގެ ހާލަތު ދެނެގަތުމަށް ބޭނުންކުރެވޭ ޓެކްނޮލޮޖީ ތަރައްޤީކުރުމަށް ޚާއްޞަ އިސްކަމެއް ދެވޭނެއެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން، ގްލޭސިއަރތަކުގެ ވެށި ރައްކާތެރިކުރުމަށް އެޅިދާނެ އަމަލީ ފިޔަވަޅުތަކާ ގުޅޭގޮތުން ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމުގެ ޙަރަކާތްތައް ހިންގުމަށްވެސް ރޭވިފައިވެއެވެ.

ގްލޭސިއަރތަކަކީ ދުނިޔޭގެ މީރުފެނުގެ ރިޒަރވްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މުހިންމު އެއް ވަސީލަތް ކަމުގައިވާއިރު، އެތަންތަން ރައްކާތެރިކުރުމަކީ މުޅި އިންސާނިއްޔަތަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ ގޮންޖެހުމެކެވެ. މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން ގްލޭސިއަރތައް ވިރެމުންދާ މިންވަރު އިތުރުވަމުންދާއިރު، މިކަމުގެ ސަބަބުން ކުރިމަގުގައި ދިމާވެދާނެ ނޭދެވޭ އަސަރުތަކުގެ ތެރޭގައި ފެނުގެ ދަތިކަން އިތުރުވުމާއި، ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު އުފުލުމާއި، އަދި ތިމާވެށްޓަށް ލިބޭ ގެއްލުން އިތުރުވުން ހިމެނެއެވެ.

ވުމާއެކު، 2025 ވަނަ އަހަރު ގްލޭސިއަރތައް ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ބައިނަލްއަޤްވާމީ އަހަރުގެ ގޮތުގައި ފާހަގަކުރުމަކީ، މި މުހިންމު މައްސަލައަށް ދުނިޔޭގެ ސަމާލުކަން ހޯދައި، އެކަމަށް ޙައްލު ހޯދުމަށް އެޅޭ މުހިންމު ފިޔަވަޅެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ މުސްތަޤްބަލާއި، ދުނިޔޭގެ ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްޤީ ބިނާވެފައިވަނީ މިފަދަ މުހިންމު ޤުދުރަތީ ވަސީލަތްތައް ރައްކާތެރިކޮށް ދެމެހެއްޓުމުގެ މައްޗަށެވެ.

ތަރައްޤީވަމުން އަންނަ ޤައުމުތަކުގައި ފެނުގެ މައްސަލަ

ޔަމަނުގައި، އެތައް އަހަރެއްގެ ހަނގުރާމައިގެ ސަބަބުން ފެނުގެ ވަސީލަތްތައް ހަލާކުވެ، މިލިއަނުން މީހުން އިންސާނީ އެހީއަށް ބަރޯސާވެފައިވެއެވެ. ހަމައެހެންމެ، ސަބް-ސަހާރާ އެފްރިކާގައި ފެނުގެ ދަތިކަމާ ކުރިމަތިލަމުން ދެއެވެ. މި ސަރަޙައްދުގައި އަންހެނުންނާއި ކުޑަކުދިން ގިނަފަހަރު މައިލުތަކެއް ދުރަށް ހިނގާފައި ގޮސް ތަޣައްޔަރުވެފައިވާ ފެން ނަގައިގެން އަންނަން ޖެހެއެވެ. މި ޙާލަތު ދެކުނު އޭޝިއާގެ ބައެއް ސަރަޙައްދުތަކުގައިވެސް ނުރައްކާތެރި ދަރަޖައަކަށް ގޮސްފައިވެއެވެ. މިސާލަކަށް ބަންގްލަދޭޝްގައި، "އާރސެނިކް" އިން ތަޣައްޔަރުވެފައިވާ ބިމުގެ ފެނުގެ ސަބަބުން މިލިއަނުން މީހުންގެ ޞިއްޙަތަށް ނުރައްކާވެފައިވެއެވެ.

އދ. ގެ މަސައްކަތްތަކާއި ދުނިޔޭގެ އިސްނެގުންތައް

އދ. އިން ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްޤީގެ ލަނޑުދަނޑި 6 (އެސްޑީޖީ 6) ގެ ދަށުން ފެނާއި ނަރުދަމާއަށް އިސްކަންދީފައިވެއެވެ. މި ލަނޑުދަނޑިން 2030 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް އެންމެންނަށް ސާފު ފެނާއި ނަރުދަމާގެ ޚިދުމަތް ލިބޭނެކަން ކަށަވަރުކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރެއެވެ. ދުނިޔޭގެ ފެނުގެ ދުވަހާ ދިމާކޮށް ކޮންމެ އަހަރަކު ނެރޭ އދ. ގެ ދުނިޔޭގެ ފެން ތަރައްޤީކުރުމުގެ ރިޕޯޓުގައި، މި މައްސަލަ ޙައްލުކުރުމަށް ސިޔާސަތުތަކާ ގުޅޭ ލަފާތަކާއި އެންމެ ރަނގަޅު އުސޫލުތައް ހިމަނާފައިވެއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މައިގަނޑު އެއް ސްޓްރެޓެޖީއަކީ ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ފެން މެނޭޖްކުރުން ކަށަވަރުކުރުމަށްޓަކައި، ދެމިހުންނަނިވި ފެނުގެ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރާއި މުޖުތަމަޢުގެ އިސްނެގުމުގެ މަތިން ހިންގޭ މަޝްރޫޢުތަކުގައި އިންވެސްޓްކުރުމެވެ.

އެންމެން އެކުގައި މަސައްކަތްކުރުމަށް ގޮވާލުން

ސަރުކާރުތަކާއި، ޖަމްޢިއްޔާތަކާއި، އަދި ވަކިވަކި ފަރުދުންނަށްވެސް ފެނުގެ ދަތިކަން ޙައްލުކުރުމުގައި އަދާކުރެވޭނެ ދައުރެއް އެބައޮތެވެ. ލޮނުފެން މީރުފެނަށް ބަދަލުކުރުމާއި، ބޭނުންކޮށްފައިވާ ފެން އަލުން ބޭނުންކުރެވޭ ގޮތަށް ސާފުކުރުމާއި، އަދި ވާރޭފެން ނަގައި ރައްކާކުރުން ފަދަ އައު ޓެކްނޮލޮޖީތަކުގައި އިންވެސްޓްކުރުމަކީ ކީ ދެމެހެއްޓެނިވި ޙައްލުތަކެއް ހޯދުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭނެ ކަމެކެވެ. މީގެ އިތުރުން، ސިނާޢީ މަސައްކަތްތަކާއި ގޭބިސީތަކުގައި ފެން އިސްރާފުކުރުން މަދުކުރުމަކީ އަގުހުރި ވަސީލަތްތައް ޙިމާޔަތްކުރުމަށް އެހީތެރިވެދޭނެ ކަމެކެވެ.

ދުނިޔޭގެ ފެނުގެ ދުވަހަކީ ސާފު ފެން ލިބުމަކީ އިމްތިޔާޒެއް ނޫންކަމާއި، އެއީ ޙައްޤެއްކަން ހަނދާންކޮށްދޭ ދުވަހެކެވެ. މިއީ ފެނުގެ ރައްކާތެރިކަން ހޯދުމަށް ކުރެވޭ މަސައްކަތުގައި އެއްވެސް މީހަކު އިހުމާލުވެގެން ނުވާނެކަން ކަށަވަރުކުރުމަށް، ދުނިޔޭގެ އެއްބައިވަންތަކަމަށް ގޮވާލާ ނިދާއެކެވެ.