ޖެނެރޭޝަން ބޭން: މުސްތަޤުބަލުގެ ޖީލުތަކުގެ ރައްކާތެރިކަމަށް އެޅޭ މުހިންމު ފިޔަވަޅެއް

"ޖެނެރޭޝަން ބޭން" އަކީ ވަކި އަހަރަކަށްފަހު އުފަންވާ މީހުންނަށް ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރާ ތަކެތި ވިއްކުން މަނާކުރުމަށް އަމާޒުކޮށްގެން ހެދޭ ޤާނޫނީ ފިޔަވަޅުތަކެކެވެ. މިގޮތުން މުސްތަޤުބަލުގެ ޖީލުތަކަށް ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރާ ތަކެތި ޤާނޫނީގޮތުން ގަތުމުގެ ފުރުޞަތު ނުލިބޭގޮތަށް ހަދައި، ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރުން މުޅިން ނައްތާލުމަށް މަސައްކަތްކުރެވެއެވެ.

"ޖެނެރޭޝަން ބޭން" ފެށުމާއި ތަންފީޒުކުރުން

ނިއުޒީލެންޑަކީ މި މަސައްކަތުގައި އެންމެ ކުރީގައި ހުރި ޤައުމެވެ. 2022 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު މަހު، ނިއުޒީލެންޑުގެ ސަރުކާރުން 2009 ވަނަ އަހަރުގެ ޖެނުއަރީ މަހުގެ 1 ވަނަ ދުވަހުގެ ފަހުން އުފަންވާ މީހުންނަށް ސިނގިރޭޓު ވިއްކުން މަނާކުރާ އައު ޤާނޫނެއް ފާސްކުރިއެވެ. މި ޤާނޫނުގެ މަޤްޞަދަކީ 2025 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރާ މީހުންގެ ނިސްބަތް 5 އިންސައްތައަށްވުރެ ދަށްކުރުމެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން، ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރާ ތަކެތީގައި ހުންނަ ނިކޮޓިންގެ މިންވަރު މަދުކުރުމާއި، ސިނގިރޭޓު ވިއްކުމުގެ ހުއްދަ ދެވޭ ފިހާރަތަކުގެ އަދަދު މަދުކުރުން ފަދަ ފިޔަވަޅުތައްވެސް މި ޤާނޫނުގައި ހިމެނެއެވެ.

ދުނިޔޭގެ އެހެން ޤައުމުތަކުން މި މަސައްކަތް ފެށުން

ނިއުޒީލެންޑުގެ މި މަސައްކަތުން އިލްހާމު ލިބިގެން، ޔުނައިޓެޑް ކިންގްޑަމުންވެސް މިފަދަ ޤާނޫނެއް ތަޢާރަފުކުރިއެވެ. 2024 ވަނަ އަހަރުގެ އޭޕްރިލް މަހު، ޔޫކޭގެ ހައުސް އޮފް ކޮމަންސްއިން "ޓޮބެކޯ އެންޑް ވޭޕްސް ބިލް" ގެ ފުރަތަމަ ހުށައެޅުން ފާސްކުރިއެވެ. މި ބިލުގައި 2009 ވަނަ އަހަރުގެ ޖެނުއަރީ މަހުގެ 1 ވަނަ ދުވަހުގެ ފަހުން އުފަންވާ މީހުންނަށް ސިނގިރޭޓު ވިއްކުން މަނާކުރުމަށް ހުށަހަޅާފައިވެއެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން، ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރާ ތަކެތި ވިއްކުން ހަނިކުރުމާއި، 18 އަހަރުން ދަށުގެ ކުދިންނަށް ނިކޮޓިން ނުހިމެނޭ ވޭޕަރައިޒަރތައް ވިއްކުން މަނާކުރުންވެސް މި ބިލުގައި ހިމެނެއެވެ.

ދުންފަތުން ރައްކާތެރި ޖީލެއް ބިނާކުރުމަށް "ޖެނެރޭޝަނަލް ބޭން" ރާއްޖެއަށް ތަޢާރަފު ކުރުން

ދުންފަތް މަނާކުރުމަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޑރ. މުޙައްމަދު މުޢިއްޒު ގެންގުޅުއްވާ ސިޔާސަތުގެ ދަށުން  ޖީލުތަކެއް އެ ވަބާގެ ތެރެއަށް ގެއްލިގެން ދާ މަންޒަރު ބަލަން ސަރުކާރަކުން ތިބެންވާނެކަމަށް ގަބޫލުފުޅު ނުކުރައްވާކަމަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ވަނީ ވިދާޅުވެފައެވެ.ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން އާދައަކަށް ނުވަނީސް އެކަން ހުއްޓުވަން ޖެހޭކަމަށް އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުވިއެވެ.

އެގޮތުން، މި މައްސަލަ ހައްލުކުރުމަށް "ޖެނެރޭޝަން ބޭން" އެއް މުހިންމުކަމަށާއި، ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކާ މަޝްވަރާކޮށް، ދިރާސާކުރުމަށްފަހު ކެބިނެޓް ކަރުދާހެއް ތައްޔާރުކުރެއްވުމަށް ސިއްޙީ ވަޒީރަށް އިރުޝާދު ދެއްވާފައިވާނެ ކަމަށްވެސް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ވިދާޅުވިއެވެ.އަދި 3 ގޮތަކަށް ދުންފަތް ހުއްޓުވުމަށް އެމަނިކުފާނު ޢާންމުންގެ ޚިޔާލަށް ހުޅުވާލެއްވިއެވެ.

ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުން މަނާކުރުމަށް އެންމެ އެކަށީގެންވާ އުމުރުފުރާ ކަޑައެޅުން މުހިންމުކަމަށް އެފާހަގަކުރައްވާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޢާންމުންގެ ޚިޔާލަށް ހުޅުވާލި ޕޯލުގައި ވަނީ، ދުންފަތުން ސަލާމަތް ކުރުމަށް ޤާނޫނެއް ހެދުމަށް ނިންމަވާފައިވަނީ 2000ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ނުވަތަ 2004ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ނުވަތަ 2007 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން އުފަންވެފައިވާ އަދި އުފަންވާ ކުދިންނަށެވެ.ޕޯލްގެ ނަތީޖާ ދައްކާގޮތުން ގިނަ ރައްޔިތުން އެދެނީ 2000 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން އުފަންވެފައިވާ އަދި އުފަންވާ ކުދިންނަށް ދުންފަތާއި ދުންފަތުގެ އުފެއްދުންތައް މަނާކުރުމަށެވެ.

އެހެން ޤައުމުތަކަށް ކުރިމަތިވި ގޮންޖެހުންތަކާއި ޚިލާފުވުންތައް

ފުރަތަމަ މި މަސައްކަތަށް ލިބުނު ތާއީދާއެކުވެސް، މި ޤާނޫނުތައް ތަންފީޒުކުރުމުގައި ގޮންޖެހުންތަކާ ކުރިމަތިވެފައިވެއެވެ. 2023 ވަނަ އަހަރުގެ ނޮވެމްބަރު މަހު، ނިއުޒީލެންޑުގެ އައު އިއްތިހާދު ސަރުކާރުން ޓެކްސް ކުޑަކުރުމަށް ފައިސާ ހޯދުމަށްޓަކައި ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރުން މަނާކުރާ ޤާނޫނު އުވާލުމަށް ނިންމިކަން އިޢުލާނުކުރިއެވެ. މި ނިންމުމާ ގުޅިގެން ޞިއްޙީ ދާއިރާގެ އިސްވެރިން ފާޅުކުރި ކަންބޮޑުވުންތަކުގައި، މި ނިންމުމުގެ ސަބަބުން އެތައްހާސް މީހުންގެ ފުރާނަ ގެއްލިގެންދާނެކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ.

"ޖެނެރޭޝަން ބޭން" ގެ ސަބަބުން ޞިއްޙަތަށް ކުރާނެ އަސަރު

ދިރާސާތަކުން ދައްކާގޮތުގައި މިފަދަ ޤާނޫނުތަކުގެ ސަބަބުން ލިބިދާނެ ފައިދާތައް ވަރަށް ގިނައެވެ. "ދަ ލޭންސެޓް ޕަބްލިކް ހެލްތު" ގައި ޝާއިޢުކޮށްފައިވާ ދިރާސާއެއްގައި ބުނެފައިވާ ގޮތުގައި، ވަކި އުމުރުފުރައެއްގެ މީހުންނަށް ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރާ ތަކެތި ވިއްކުން މަނާކުރުމުގެ ސަބަބުން، 70 އަހަރުގެ ތެރޭގައި ދުނިޔޭގައި ފުއްޕާމޭގެ ކެންސަރުން މަރުވާ މީހުންގެ އަދަދު 1.2 މިލިއަނަށްވުރެ މަދުކުރެވިދާނެއެވެ. އަދި 2095 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް، މި އުމުރުފުރާގެ މީހުންގެ ތެރެއިން ފުއްޕާމޭގެ ކެންސަރުން މަރުވާނެކަމަށް ލަފާކުރެވޭ މީހުންގެ އަދަދު 40 އިންސައްތައަށް މަދުކުރެވިދާނެއެވެ.

"ޖެނެރޭޝަން ބޭން" އަކީ ޢާންމު ޞިއްޙަތާ ގުޅޭ ސިޔާސަތުތަކުގެ ތެރެއިން ވަރަށް ހިތްވަރުގަދަ އަދި ބޮޑު ބަދަލެއް ގެނައުމަށް އަމާޒުކޮށްފައިވާ ސްޓްރެޓެޖީއެކެވެ. މީގެ މަޤްޞަދަކީ އަލަށް އުފަންވާ ޖީލުތަކަށް ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ނުދީ، ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރުން މުޅިން ނައްތާލުމެވެ. މި މަސައްކަތަށް ތާއީދުކުރާ ފަރާތްތަކާއި ފާޑުކިޔާ ފަރާތްތައް ތިބިނަމަވެސް، ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރުމާ ގުޅުންހުރި ބަލިތަކާއި މަރުތައް މަދުކުރުމުގައި މި މަސައްކަތުގެ ނަތީޖާ ފެންނާނެ މިންވަރަކީ މިހާރުވެސް ދުނިޔޭގެ ޞިއްޙަތާ ގުޅޭ މަޝްވަރާތަކުގައި އެންމެ ބޮޑަށް ސަމާލުކަން ދެވޭ ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަމެކެވެ.