ސުނާމީ ކާރިސާއިން އިބުރަތް ލިބިގަތުން:ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްޤީގައި މުޖުތަމަޢުގެ ބައިވެރިވުމުގެ މުހިންމުކަން

މުޖުތަމަޢުގެ ބައިވެރިވުމުގައި އާންމު ރައްޔިތުންނާއި ޖަމްޢިއްޔާ ޖަމާއަތްތަކުގެ ފަރާތުން ލިބޭ އެއްބާރުލުން ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކުރިއަށްދިއުމަށް އެހީތެރިވާ ކަންތައްތަކުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރެއެވެ. ސަރުކާރުގެ ޚިދުމަތްތައް ފޯރުކޮށްދިނުމުގައި ހުރަސްތަކެއް ކުރިމަތިވާ އިންސާނީ އަދި މާލީ ވަސީލަތްތަކުގެ ދަތިކަން ފޫބެއްދުމަށް މިކަމުން އެހީތެރިވެދެއެވެ. ރަށްވެހިކަމުގެ ރޫހާއި އިޖްތިމާޢީ ގުޅުން ބަދަހިކުރުމުގެ ތެރެއިން،  މުޖުތަމަޢުގެ ދުޅަހެޔޮކަން އިތުރުކުރެވިދާނެ ޙަރަކާތްތައް ފާހަގަކުރުމަށް އިދާރާތަކަށް އެހީތެރިވެދެއެވެ.

2004 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު 26 ވަނަ ދުވަހު ދިވެހިރާއްޖެއަށް ސުނާމީ ކާރިސާ ކުރިމަތިވިއިރު، މުޖުތަމަޢުގެ އެއްބައިވަންތަކަމާއި ޤާއިމުކުރެވުނު އެކުވެރިކަމުގެ ސަބަބުން ޤައުމު އަލުން އާރާސްތުވުމުގެ މަގު ތަނަވަސްވެގެން ދިޔައެވެ. ޚާއްޞަކޮށް އަންހެނުންގެ ތަރައްޤީއަށް މަސައްކަތްކުރާ ކޮމިޓީތަކުން ކާރިސާއިން އަސަރުކުރި މުޖުތަމަޢުތަކަށް ދިރިއުޅުމުގެ ވަސީލަތްތައް ތަރައްޤީކުރުމަށާއި މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާ އެއްގޮތަށް ދިރިއުޅުން ބައްޓަންކުރުމާއި ކާރިސާތަކާ ކުރިމަތިލުމުގެ ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމަށް އެހީތެރިވެދިނެވެ. މި ކޮމިޓީތައް އުފެދިފައިވަނީ ޖިންސުގެ ތަފާތުކުރުންތައް ނައްތާލުމަށާއި އަންހެނުންގެ ޞިއްޙަތާއި، ތަޢުލީމާއި، އިޤްތިޞާދީ ދުޅަހެޔޮކަން އިތުރުކުރުމަށް އަދި ސިޔާސީ ބައިވެރިވުން އިތުރުކުރުމަށެވެ.

ދިވެހިރާއްޖެއަކީ 1،190 އަށްވުރެ ގިނަ ކުދި ފަރުތަކުން އެކުލެވިގެންވާ ޖަޒީރާ ޤައުމެކެވެ. ބިމުގެ 80 އިންސައްތައަކީ ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑުން މަތީގައި 1 މީޓަރަށްވުރެ ތިރީގައި އޮންނަ ބިމެވެ. އެންމެ އުސް ތަނަކީ 2.8 މީޓަރުގައި އޮންނަ ތަނެކެވެ. މިއީ ދުނިޔޭގައި އެންމެ ތިރީގައި ހުންނަ އެންމެ އުސް ތަނެވެ. އެހެންކަމުން، ގިނަ އާބާދީ އޮންނަ ރަށްތަކަކީ މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާއި ކާރިސާތަކުގެ ސަބަބުން އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ ނުރައްކަލުގައިވާ ރަށްތަކެކެވެ.

2004 ވަނަ އަހަރުގެ ސުނާމީ ކާރިސާގެ ސަބަބުން ސީދާ އަސަރުކުރީ އާބާދީގެ ތިންބައިކުޅަ އެއްބަޔަށެވެ. 9 ރަށް ފިޔަވައި އެހެން ހުރިހާ ރަށެއް ފެންބޮޑުވިއެވެ. އަދި 13 ރަށުގެ މުޖުތަމަޢުތައް މުޅިން ހުސްކުރަންޖެހުނެވެ. ތިމާވެށްޓަށް ލިބުނު ގެއްލުން ނުހިމަނައި، ގެއްލުމުގެ އަގު އަންދާޒާކުރެވުނީ 470.1 މިލިއަން ޑޮލަރު ނުވަތަ ޖީ.ޑީ.ޕީގެ 62 އިންސައްތައަށެވެ.

ސަރުކާރުން އަވަހަށް އިންސާނީ އެހީ ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ބާރުއެޅުނެވެ. ނަމަވެސް، ލޮޖިސްޓިކަލް ގޮންޖެހުންތައް - އިންސާނީ ވަސީލަތްތަކުގެ ދަތިކަމާއި ރަށްތައް ފެތުރިފައިވާ ގޮތުން ދަތުރުފަތުރުގެ ދަތިކަން - އަދި ބައިނަލްއަޤްވާމީ އެހީދޭ ޖަމާޢަތްތަކުން ބައިވެރިވުމުގެ ނަޒަރިއްޔާއަށް އިސްކަންދިނުމުގެ ސަބަބުން، ރަށްތަކުގެ މަދަނީ ޖަމްޢިއްޔާތަކާ ގާތުން މަސައްކަތްކުރާ ނިޒާމެއް އުފެދުނެވެ. މިސާލަކަށް، ޔުނައިޓެޑް ނޭޝަންސް ޑިވެލޮޕްމަންޓް ޕްރޮގްރާމް (ޔޫ.އެން.ޑީ.ޕީ) އިން އަންހެނުންގެ ތަރައްޤީއަށް މަސައްކަތްކުރާ ކޮމިޓީތަކާއި އެހެނިހެން މުޖުތަމަޢުގެ ގްރޫޕްތަކާ ގާތުން މަސައްކަތްކޮށް، އަސަރުކުރި ޢާއިލާތަކަށް އެހީތެރިވެދިނެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ހިޔާވަހިކަން ހޯދައިދިނުމާއި ދިރިއުޅުމުގެ ވަސީލަތްތައް ތަރައްޤީކުރުން ހިމެނެއެވެ.

މުދާ ގެއްލުނު ފަރާތްތައް ފާހަގަކުރުމުގެ ފުރަތަމަ މަރުޙަލާގައި، ނުރަސްމީ ދާއިރާގައި މަސައްކަތްކުރާ ފަރާތްތައް ހިމެނިފައެއް ނުވެއެވެ. އަދި މީގެތެރޭގައި ގިނައީ އަންހެނުންނެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގައި ކުދި ވިޔަފާރިކުރާ އަންހެނުންގެ ތެރެއިން ގިނަ ފަރާތްތަކުގެ ވިޔަފާރި ރަޖިސްޓްރީކޮށްފައި ނުހުރެއެވެ. އެމީހުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ވަސީލަތް ގެއްލުނުކަން ސާބިތުކޮށްދޭނެ ގޮތެއް ނެތެވެ. ޖެންޑަރ އެންޑް ފެމިލީ މިނިސްޓްރީން އަންހެނުންގެ  ތަރައްޤީއަށް މަސައްކަތްކުރާ ކޮމިޓީތަކުގެ އެހީތެރިކަން ހޯދައި، ބައިވެރިވުމުގެ އުސޫލުން ކަށަވަރުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރިއެވެ.

ސުނާމީގެ ފަހުން ދިވެހިރާއްޖެއިން މަސައްކަތްކުރީ ކުރިއަށްވުރެން ރަނގަޅަށް އަލުން ބިނާކުރުމަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ގެއްލުން ލިބުނު ވަސީލަތްތައް އަލުން ޤާއިމުކޮށް ރަނގަޅުކުރުމާއި މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާއި ކާރިސާތަކާ ބެހޭގޮތުން މީހުންގެ ހޭލުންތެރިކަމާއި ޤާބިލުކަން އިތުރުކުރުން ހިމެނެއެވެ.

ޔޫ.އެން.ޑީ.ޕީ އިން މުޖުތަމަޢުތަކަށް ދިރިއުޅުމުގެ ވަސީލަތްތައް ތަރައްޤީކުރުމަށް އެހީތެރިވުމުގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ފެށިއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް އަމާޒުކުރެވުނީ ގެދޮރު ގެއްލިފައިވާ އާބާދީގެ ތެރެއިން އަންހެނުންނަށެވެ. އަދި ދިރިއުޅުމުގެ ވަސީލަތްތަކުގެ ޙަރަކާތްތަކަކީ މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާ އެއްގޮތަށް ދިރިއުޅުން ބައްޓަންކުރުމަށްވެސް މަގުފަހިވާ ކަންކަމެވެ.

އ. އަލިފުށީގައި، އަންހެނުންގެ ތަރައްޤީއަށް މަސައްކަތްކުރާ ކޮމިޓީތަކުން ދެމެހެއްޓެނިވި ދަނޑުވެރިކަން ކުރިއެރުވިއެވެ. ދަނޑުވެރިންނަށް ވެރިރަށް މާލެއަށް ދަތުރުކުރުމުގެ ބަދަލުގައި ފަސޭހަކަމާއެކު އަގުހެޔޮކޮށް ތަކެތި ގަނެވޭނެ ސަޕްލައި ސޭލްސް ސެންޓަރެއް ޤާއިމުކުރެވުނެވެ. އަދި ދަނޑުވެރިންނަށް ސޫފާސޫފި ކޮންޓްރޯލްކުރުމުގެ ފިޔަވަޅުތަކާއި ދެމެހެއްޓެނިވި ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުސޫލުތަކާ ބެހޭގޮތުން މަޢުލޫމާތު ދެވުނެވެ. ގަސްކާނާ ބޭނުންކުރުމުގެ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތްތަކާއި ސުނާމީގެ ސަބަބުން ލޮނުގަނޑު އިތުރުވެފައިވާ ބިމުގެ ފެންފަށަލަ އިތުރަށް ތަޣައްޔަރުވިޔަ ނުދިނުމުގެ ގޮތްތައް އެމީހުންނަށް ދަސްކޮށްދެވުނެވެ.

އއ. އުކުޅަހުގައި، އަންހެނުންގެ ތަރައްޤީއަށް މަސައްކަތްކުރާ ކޮމިޓީތަކުން މަސްވެރި ޢާއިލާތަކަށް އާމްދަނީގެ އިތުރު ވަސީލަތެއްގެ ގޮތުގައި ހައިޑްރޯޕޯނިކްސް ދަނޑުވެރިކަން ތަޢާރަފުކޮށް ތަރައްޤީކުރިއެވެ.

އަންހެނުންގެ ތަރައްޤީއަށް މަސައްކަތްކުރާ ކޮމިޓީތަކާއި އެހެނިހެން މުޖުތަމަޢުގެ ގްރޫޕްތަކަށް އެމީހުންގެ މަޢުލޫމާތާއި ހުނަރު އެއްކޮށްގެން އެކި ބާވަތުގެ ޙަރަކާތްތައް ފެށިދާނެއެވެ. ނަމަވެސް، މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ އަސަރުތަކާއި ކާރިސާތަކަށް ތައްޔާރުވުމާ ގުޅޭ ކަންކަމުގައި ޚާއްޞަކޮށް ފަންނީ އިރުޝާދު ބޭނުންވެއެވެ. މިފަދަ ކަންކަމާ ބެހޭގޮތުން ގިނަފަހަރު މުޖުތަމަޢުތަކުގައި ހުންނަނީ ވަރަށް މަދު މިންވަރެއްގެ ދެނެގަތުމެކެވެ.

މުޖުތަމަޢުގެ ބައިވެރިވުން އެކި ޤައުމުތަކުގައި އޮންނަނީ އެކި ގޮތަށެވެ. ކޮންމެ ބައެއްވެސް އެ ތަނެއްގެ ޙާލަތު ދެނެގަތުން މުހިންމެވެ. ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޖަމާޢަތްތަކުން ލޯކަލް ކައުންސިލްތަކާއި ޖަމާއަތްތަކާއި މަޝްވަރާކުރުމުގެ މުހިންމުކަން ދެނެގަނެ، އެކަމަށް ހިތްވަރުދޭންވާނެއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ތަރައްޤީގެ މަޝްރޫޢުތައް ފަރުމާކުރާއިރުއެވެ.

ސަރުކާރުތަކުން އެއްބާރުލުން ދެވޭނެ މާޙައުލެއް ޤާއިމުކުރަންވާނެއެވެ. އާންމު ޖަމިޢިއްޔާ ޖަމާއަތްތަކާއި އެކު އެއްބާރުލައިގެން މަސައްކަތްކުރުމުގެ ފައިދާ ދެނެގަންނަންވާނެއެވެ. މިފަދަ ކަންކަން ކުރަންވާނީ މަތިން ތިރިއަށް ނޫން ގޮތަކަށް، ބައިވެރިވުމުގެ އުސޫލުން ފަރުމާކޮށްގެންނެވެ.

ދެމެހެއްޓެނިވި މަޝްރޫޢުތަކުގައި އުފެއްދުންތެރިކަމާއި މާކެޓްކުރުމަށް އެކަށޭނަ ސްޓްރެޓެޖީތައް ހިމެނެއެވެ. މިއީ މުޖުތަމަޢުގެ ގްރޫޕްތަކަށް ގޮންޖެހުން ބޮޑު ދާއިރާއެކެވެ. އާމްދަނީ ހޯދުމަށް އުފެއްދުންތައް އައު ގޮތްގޮތަށް ހެދުމާއި ތަފާތުކުރުމަށް އެހީތެރިކަމާއި މަގުދެއްކުން ފޯރުކޮށްދޭންވާނެއެވެ. އަމިއްލަ ފަރާތްތަކާއެކު ޕާޓްނަރޝިޕްތައް ޤާއިމުކުރަންވާނެއެވެ.
މުޖުތަމަޢުގެ ޖަމާއަތްތަކާއި ލޯކަލް ކައުންސިލްތަކުން އެމީހުންގެ މަސައްކަތްތައް ގުޅުވާލައިގެން މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ އަސަރުތަކާ ކުރިމަތިލުމުގައި މުޖުތަމަޢުތަކަށް އިތުރަށް ބާރުލިބިދޭން މަސައްކަތްކުރަންވާނެއެވެ.