ވޯލްޑް އެއިޑްސް ޑޭ 2024: އެޗްއައިވީ އަދި އެއިޑްސްގެ ތަފާތު އެނގޭތަ ؟

އެޗް.އައި.ވީ، ނުވަތަ ހިއުމަން އިމިއުނޮޑެފިޝިއެންސީ ވައިރަސް، އަކީ ހަށިގަނޑުގެ އިންފެކްޝަން ދެކޮޅަށް ހަނގުރާމަ ކުރާ ސެލްތަކަށް އަމާޒުކޮށް، ދިފާއީ ނިޒާމް ބަލިކަށިކޮށް، ނުރައްކާތެރި ބަލިތަކަށް ހުށަހެޅުން އިތުރުކުރާ ވައިރަހެކެވެ. މި ވައިރަހަށް ހުށަހެޅުމަށްފަހު، އާންމުކޮށް 2-4 ހަފްތާގެ ތެރޭގައި އެކިއުޓް އެޗް.އައި.ވީ އިންފެކްޝަން ފެށި، ހުންއައުމާއި، ބޮލުގައި ރިހުމާއި، އަދި ހަމުގައި ފާހަގަކުރެވޭ ބަދަލުތައް ފަދަ އަލާމާތްތައް ފެންނަން ފަށައެވެ. މި މަރުހަލާގައި، ވައިރަސް ވަރަށް އަވަހަށް ގިނަވެ، މުޅި ހަށިގަނޑަށް ފެތުރި، "އިމިއުން ސިސްޓަމް" ނުވަތަ ދިފާއީ ނިޒާމް ބަލިކަށިކުރެއެވެ. މިއީ އެންމެ ފަސޭހައިން އެހެން މީހުންނަށް ބަލި ފެތުރޭ މަރުހަލާވެސް މެއެވެ.

ވަގުތުން ފަރުވާ ނުލިބިއްޖެނަމަ، އެޗް.އައި.ވީ އިން އެއިޑްސް (އެކުއަޔަރޑް އިމިއުނޮޑެފިޝިއެންސީ ސިންޑްރޯމް) އަށް ބަދަލުވެދާނެއެވެ. މި ކުރިއަރާފައިވާ މަރުހަލާގައި، ވައިރަހުގެ މިންވަރު ވަރަށް މައްޗަށް ގޮސް، އަލާމާތްތައް ވަރަށް ބޮޑަށް ގޯސްވެ، ފަރުވާ ނުލިބި ދިރިހުރެވޭނީ އާންމުކޮށް މަދު އަހަރުތަކެއްގެ މުއްދަތަށެވެ.

އެކިއުޓް އެޗް.އައި.ވީ އިންފެކްޝަނާއި އެއިޑްސްއާ ދެމެދު، ކްރޯނިކް އެޗް.އައި.ވީ އިންފެކްޝަންގެ މަރުހަލާއެއް އޮވެއެވެ. މި މަރުހަލާގައި ވައިރަސް އިތުރުވަމުން ދިޔަ ނަމަވެސް، އެއީ ލަހުން ހިނގާ ކަމެކެވެ. މި މަރުހަލާގައި ބަލި ފަސޭހައެއް ނުކުރެވުނު ނަމަވެސް، އެންޓިރެޓްރޯވައިރަލް ތެރަޕީ (އޭ.އާރް.ޓީ) އާއެކު ބަލި ކުރިއަރާ ސްޕީޑު ވަރަށް ބޮޑަށް މަޑުޖެއްސިދާނެއެވެ. އޭ.އާރް.ޓީ ގެ ސަބަބުން އެޗް.އައި.ވީ ހުންނަ މީހުންނަށް ދުޅަހެޔޮ ދިރިއުޅުމެއް އުޅެ، ދިގު އުމުރެއް ލިބިދެއެވެ.

ވޯލްޑް އެއިޑްސް ޑޭ 2024 (ޑިސެމްބަރ 1) ގައި، އެޗް.އައި.ވީ އާއި އެއިޑްސްއާ ދެމެދު ހުރި ތަފާތު ދެނެގަތުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ.

ރެކޯޑު ކުރެވިފައިވާ ތާރީޚުގައި އެންމެ މުހިންމު ދުނިޔޭގެ ޕަބްލިކް ހެލްތު ކަންބޮޑުވުންތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ކަމަކަށްވާ އެއިޑްސްގެ ސަބަބުން 2020 ގެ ނިޔަލަށް ދުނިޔޭގައި 27.2 މިލިއަނާއި 47.8 މިލިއަނާ ދެމެދުގެ އަދަދެއްގެ މީހުން މަރުވެފައިވާއިރު، އަންދާޒާކުރެވޭ ގޮތުގައި 37.7 މިލިއަން މީހުން އެޗް.އައި.ވީ އާއެކު ދިރިއުޅެމުންދެއެވެ.

ވޯލްޑް ހެލްތު އޯގަނައިޒޭޝަން (ޑަބްލިއު.އެޗް.އޯ) ގެ މަޢުލޫމާތު ދައްކާ ގޮތުގައި،  މި ސަރަޙައްދުގައި އުމުރުން 0-14 އަހަރާ ދެމެދުގެ 80,000 ކުޑަކުދިންނާއި ޒުވާނުން އެޗް.އައި.ވީ އާއެކު ދިރިއުޅެމުންދެއެވެ. މިއީ މުޅި ސަރަޙައްދުގެ އެޗް.އައި.ވީ ކޭސްތަކުގެ 2% އެވެ. މިއީ މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ވަރޓިކަލް ޓްރާންސްމިޝަން (މަންމައިން ދަރިފުޅަށް) ބަލި ފޯރުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. އަދި ގާތްގަނޑަކަށް 53,000 ކުދިން އުފަންވަނީ ކޮންޖެނިޓަލް ސިފިލިސް އާއެކުގައެވެ. މި ކުދިންގެ އަދަދު އަދި މާގިނައެވެ. އެއީ މާބަނޑު ދުވަސްވަރާއި، ވިހެއުމުގެ ވަގުތު، އަދި ވިހެއުމަށްފަހު މަންމައިން ދަރިފުޅަށް ބަލި ފެތުރުން ހުއްޓުވުމަށް އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅުތައް އެޅެން ހުރުމާއެކުގައެވެ.

މި ކުދިން ބޮޑުވަމުންދާއިރު އެޗް.އައި.ވީ އާއެކު ދިރިއުޅުމުގައި ވަރަށް ގިނަ އުނދަގޫ ކަންތައްތަކާ ކުރިމަތިލާން ޖެހެއެވެ. ޑަބްލިއު.އެޗް.އޯ ގެ 'ޓްރިޕަލް އެލިމިނޭޝަން' އިނީޝިއޭޓިވް އަކީ އެޗް.އައި.ވީ، ސިފިލިސް އަދި ހެޕަޓައިޓިސް ބީ ވައިރަސް ވަރޓިކަލީ ފެތުރުން ހުއްޓުވުމަށް ކުރެވޭ މަސައްކަތެކެވެ. މިއީ އަންނަން އޮތް ޖީލު މި ގައިންގަޔަށް އަރާ ބަލިތަކުން ސަލާމަތްކުރުމަށް ކުރެވޭ ވަރަށް މުހިންމު ޕަބްލިކް ހެލްތު އިސްކަމެކެވެ. ދިވެހިރާއްޖެ، ސްރީލަންކާ އަދި ތައިލެންޑް މިހާރު ވަނީ އެޗް.އައި.ވީ އާއި ސިފިލިސް ވަރޓިކަލް ޓްރާންސްމިޝަން ނައްތާލުމުގައި ކާމިޔާބު ހޯދާފައެވެ.

އެޗް.އައި.ވީ  އަކީ ކޮބާ؟
ހިއުމަން އިމިއުނޮޑެފިޝިއެންސީ ވައިރަސް (އެޗް.އައި.ވީ) އަކީ އިމިއުން ސިސްޓަމްގެ ސެލްތަކަށް އަމާޒުކޮށް، މީހާ އެކި ކަހަލަ ބަލިތަކަށް ހުށަހެޅޭ މިންވަރު އިތުރުކުރާ ވައިރަހެކެވެ.

އެޗް.އައި.ވީ އެންމެ ފަސޭހައިން ފެތުރެނީ މީހަކަށް އިންފެކްޓްވުމަށްފަހު ފުރަތަމަ މަސްތަކުގައެވެ. ނަމަވެސް ގިނަ މީހުންނަށް އެމީހުންގެ ހާލަތު އެނގެނީ ފަހުގެ މަރުހަލާތަކުގައެވެ. އިންފެކްޓްވުމަށްފަހު ފުރަތަމަ ހަފްތާތަކުގައި ގިނަ މީހުންނަށް އެއްވެސް އަލާމާތެއް ނުފެނެއެވެ. އަނެއްބައި މީހުންނަށް އިންފްލުއެންޒާ ކަހަލަ ބައްޔެއްގެ އަލާމާތްތައް ފެނެއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ހުން އައުމާއި، ބޮލުގައި ރިހުމާއި، ހަމުގެ ބަދަލު އައުމާއި އަދި ކަރުގައި ރިހުން ހިމެނެއެވެ. އިންފެކްޝަން ކުރިއަރަމުން ދާވަރަކަށް އިމިއުން ސިސްޓަމް ބަލިކަށިވަމުން ދެއެވެ. މީގެ ސަބަބުން އެހެން އަލާމާތްތައްވެސް ފެންނަން ފަށައެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ލިމްފް ނޯޑްތައް ދުޅަވުމާއި، ހަށިގަނޑުގެ ބަރުދަން ދަށަށް ދިއުމާއި، ހުން އައުމާއި، ބޭރަށް ހިންގުމާއި އަދި ކެއްސުން ހިމެނެއެވެ.

އެޗް.އައި.ވީ ފެތުރެނީ އެޗް.އައި.ވީ ހުރި މީހުންގެ ހަށިގަނޑުގެ ދިޔާތަކެތި އެހެން މީހުންނާ ހިއްސާވުމުންނެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ލޭ، މައިމީހާގެ ގާތުން ކިރު، މަނި ފަދަ ދިޔާތަކެތި ހިމެނެއެވެ. އަދި މާބަނޑު ދުވަސްވަރާއި ވިހެއުމުގެ ވަގުތު ވެސް މަންމައިން ދަރިފުޅަށް އެޗް.އައި.ވީ ފެތުރިދާނެއެވެ. އާދައިގެ ދުވަހުން ދުވަހަށް ކުރާ ކަންތައްތަކުން، މިސާލަކަށް ބޮސްދިނުމާއި، މީހުންނާ ބައްދަލުވުމާއި، އަތުގައި ހިފުމާއި، ނުވަތަ ކާއެއްޗެހި ނުވަތަ ފެން ހިއްސާކުރުމުން އެޗް.އައި.ވީ ނުފެތުރޭނެއެވެ.

އެޗް.އައި.ވީ އަކީ ފަސޭހަ ނުކުރެވޭނެ ބައްޔެއް ނަމަވެސް، ބޭސްފަރުވާގެ އެހީގައި ކޮންޓްރޯލް ކުރެވިދާނެއެވެ. އެޗް.އައި.ވީ ގެ ބޭސްފަރުވާ އަކީ އުމުރަށް ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. އަދި މީގެ ސަބަބުން އެހެން މީހުންނަށް ވައިރަސް ފެތުރުމުގެ ފުރުސަތު މަދުވެ ނުވަތަ އެއްކޮށް ނެތިގެން ހިނގައިދާނެއެވެ.

އެއިޑްސް އަކީ ކޮބާ؟
އެކުއަޔަރޑް އިމިއުނޮޑެފިޝިއެންސީ ސިންޑްރޯމް (އެއިޑްސް) އަކީ އެޗް.އައި.ވީ އިންފެކްޝަންގެ އެންމެ ކުރިއަރާފައިވާ މަރުހަލާތަކަށް ކިޔާ ނަމެކެވެ. މިއީ ފުރާނައަށް ނުރައްކާވާފަދަ 20 އަށްވުރެ ގިނަ ކެންސަރު ބާވަތްތަކެއް ނުވަތަ "އޮޕޮޗުނިސްޓިކް އިންފެކްޝަން" ތަކެއް ޖެހުމުން ކަނޑައެޅޭ ހާލަތެކެވެ. މި އިންފެކްޝަންތަކަށް މިހެން ކިޔަނީ އެއީ ބަލިކަށިވެފައިވާ އިމިއުން ސިސްޓަމެއްގެ ބޭނުން ނަގާ އިންފެކްޝަންތަކަކަށް ވާތީއެވެ. އެއިޑްސް އަކީ އެންޓިރެޓްރޯވައިރަލް ތެރަޕީ (އޭ.އާރް.ޓީ) ލިބެން ފެށުމުގެ ކުރިން އެޗް.އައި.ވީ އެޕިޑެމިކްގެ ކުރީކޮޅު އަހަރުތަކުގައި ފާހަގަކުރެވުނު މުހިންމު ކަމެކެވެ. މިހާރު، ގިނަ މީހުންނަށް އޭ.އާރް.ޓީ ލިބެމުންދާތީ، އެޗް.އައި.ވީ ހުންނަ ގިނަ މީހުން އެއިޑްސްގެ މަރުހަލާއަށް ނުދެއެވެ.