މޫސުމާއި ގުޅޭ ކާރިސާތައް އަންނަނީ އިތުރުވަމުން: ފާއިތުވީ 6 މަސްދުވަހު 45 އަށްވުރެން ގިނަ ޤައުމުގައި ކާރިސާ ހިނގާފައިވޭ

2025 ވަނަ އަހަރުގެ ޖަނަވަރީ 3 ވަނަ ދުވަހު، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވެރިރަށް މާލޭގައި މިހާތަނަށް ފެނިފައިނުވާ މިންވަރަކަށް ވާރޭވެހި، ފެންބޮޑުވެ، އާންމު ދިރިއުޅުމަށް ބޮޑެތި ދަތިތަކާ ކުރިމަތިވިއެވެ. މޯލްޑިވްސް މީޓިއޮރޮލޮޖިކަލް ސަރވިސްއިން ހާމަކުރި ގޮތުގައި 24 ގަޑިއިރުގެ ތެރޭގައި 160 މިލިމީޓަރުގެ ވާރޭ ވެހި، މީގެ ތެރެއިން 60 މިލިމީޓަރުގެ ވާރޭ އެއްގަޑިއިރު ތެރޭގައި ވެހުނެވެ. ބޯކޮށް ވެހުނު ވާރޭގެ ސަބަބުން މަގުތަކާއި، ގެތަކާއި، ވިޔަފާރިތަކަށް ފެންވަދެ، މޯލްޑިވްސް ނެޝަނަލް ޑިފެންސް ފޯސް (އެމް.އެން.ޑީ.އެފް) އާއި ސަރުކާރުގެ ކަމާބެހޭ އިދާރާތަކުން ކުއްލި ޙާލަތުގައި އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމުގެ މަސައްކަތް ފެށިއެވެ.

އެމް.އެން.ޑީ.އެފްއިން ރަށުގެ 6 ސަރަޙައްދެއްގައި ޕަންޕު ބަހައްޓައިގެން ފެން ނަގަން ފެށި އިރު، ރޭގަނޑު 8:30 އަށް 9،917 ޓަނުގެ ފެން ނަގައި ނިމިފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް، މެންދުރު 11:00 ގައި ފެށުނު ވާރޭ ރޭގަނޑުގެ ލަސްވަގުތަކާ ހަމައަށްވެސް ވެހެމުން ދިޔުމުގެ ސަބަބުން ރަށުގެ އެކި ސަރަޙައްދުތަކަށް އެކި މިންވަރަށް ގެއްލުން ލިބުނެވެ. މީގެ ތެރެއިން މާފަންނު ސަރަޙައްދަކީ އެންމެ ބޮޑަށް ގެއްލުން ލިބުނު ސަރަޙައްދެވެ.

މާލޭގައި ދިމާވި މި ހާދިސާއަކީ ފާއިތުވި މަސްތަކުގައި ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ފެނިފައިވާ ބޮޑެތި ފެންބޮޑުވުމުގެ ހާދިސާތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ހާދިސާއެވެ:

މެލޭޝިއާގައި ފެން ބޮޑުވުން

މެލޭޝިއާ: 2024 ވަނަ އަހަރުގެ އޮކްޓޯބަރު 15 ވަނަ ދުވަހު ކުއަލަލަމްޕޫރުގައި މެދުނުކެނޑި ވެހުނު ބޯ ވާރޭގެ ސަބަބުން ބޮޑެތި ފެންބޮޑުވުމުގެ ކާރިސާތަކެއް ހިނގިއެވެ. ސުންގައި ބަޓޫ، ސުންގައި ކްލަންގް އަދި ސުންގައި ގޮމްބަކް ފަދަ މައި ކޯރުތަކުން ފެންބޮޑުވެ ފެންތައް އޮހޮރި، ގިނަ ސަރަޙައްދުތަކެއްގައި ފެންބޮޑުވިއެވެ. ކުއަލަލަމްޕޫރު ސިޓީ ހޯލުން ހާމަކުރި ގޮތުގައި މި މުއްދަތުގައި 60 މިލިމީޓަރުގެ ވާރޭ ވެހުނެވެ. މިއީ އާންމު މިންވަރަށްވުރެ މާ އިތުރު މިންވަރެކެވެ.

ސިންގަޕޯރ ގައި ފެންބޮޑުވުން

ސިންގަޕޫރު: 2024 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު 29 ވަނަ ދުވަހު ސިންގަޕޫރުގެ ބުކިޓް ޓިމާ ސަރަޙައްދުގައި ބޯކޮށް ވެހުނު ވާރޭގެ ސަބަބުން ކުއްލި ފެންބޮޑުވުމުގެ ކާރިސާތަކެއް ހިނގިއެވެ. މެންދުރުފަހު 3:15 އިން 5:25 އަށް ސިންގަޕޫރުގެ މެދުތެރޭގައި 134.6 މިލިމީޓަރުގެ ވާރޭ ވެހުނެވެ. މިއީ ޑިސެމްބަރު މަހު އާންމުކޮށް ވެހޭ ވާރޭގެ މިންވަރުގެ 41 އިންސައްތައެވެ. މިއީ 1978 އިން ފެށިގެން ރެކޯޑުކުރެވިފައިވާ ދުވާލަކު އެންމެ ގިނައިން ވެހުނު ވާރޭގެ މިންވަރުތަކުގެ ތެރެއިން މަތީ 1 އިންސައްތައިގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މިންވަރެކެވެ.

އޮސްޓްރޭލިއާގައި ފެންބޮޑުވުން

އޮސްޓްރޭލިއާ: 2024 ވަނަ އަހަރުގެ އޭޕްރިލް މަހުގެ ކުރީކޮޅު، އޮސްޓްރޭލިއާގެ ދެކުނު-އިރުމަތީ ކުއީންސްލޭންޑްގައި  މޫސުމުގެ ކާރިސާއެއް ކުރިމަތިވިއެވެ. ކިންގަރޯ ފަދަ ސަރަޙައްދުތަކުގައި އެންމެ ގަޑިއިރެއްގެ ތެރޭގައި 83 މިލިމީޓަރުގެ ވާރޭ ވެހުނެވެ. މި ބޯ ވާރޭގެ ސަބަބުން ކުއްލި ފެންބޮޑުވުމުގެ ކާރިސާތައް ހިނގައި، ބޮޑެތި ދަތިތަކާއި ގެއްލުންތައް ކުރިމަތިވިއެވެ.

އިގިރޭސިވިލާތުގައި ފެންބޮޑުވުން

އިނގިރޭސިވިލާތް: 2024 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު 31 ވަނަ ދުވަހު، ސްކޮޓްލޭންޑާއި އިނގިރޭސިވިލާތުގެ އުތުރު ސަރަޙައްދުތަކުގައި ބޯ ވާރެއާއި ވަޔާ އެކު ގަދަ މޫސުމެއް ތަޖުރިބާކުރެވުނެވެ. މީގެ ސަބަބުން ރޭލާއި އެއްގަމު ދަތުރުފަތުރަށް ބޮޑެތި ދަތިތަކާ ކުރިމަތިވިއެވެ. މި ކަމުގެ ސަބަބުން އައު އަހަރުގެ ފާހަގަކުރުމަށް ރޭވިފައިވާ ޙަރަކާތްތަކަށްވެސް ހުރަސްއެޅި، ޤުދުރަތީ މޫސުމީ ހާދިސާތަކުން ދިރިއުޅުމަށް ކުރާ އަސަރު ފާހަގަކުރެވުނެވެ.

މި ހާދިސާތަކުން ދައްކުވައިދެނީ މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުގެ ސަބަބުން ކާރިސާގެ ޙާލަތްތައް އިތުރުވެ، އޭގެ ނުރައްކާތެރިކަން އިތުރުވަމުންދާކަމެވެ. 2024 ވަނަ އަހަރަކީ ދުނިޔޭގެ އެކި ސަރަޙައްދުތަކުގައި ބޮޑެތި ފެންބޮޑުވުމުގެ ކާރިސާތައް ހިނގި އަހަރެކެވެ. މި ކާރިސާތައް ހިނގީ ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު އުފުލުމާއި، ގަދަ ވިއްސާރައާއި، ބޯ ވާރެއާއި، ގަނޑުފެން ވިރުން ފަދަ ސަބަބުތަކާ ގުޅިގެންނެވެ. ރޮއިޓަރޒްގެ ފޮޓޯގްރާފަރުން 45 އަށްވުރެ ގިނަ ޤައުމުތަކުގައި މި ހާދިސާތައް ރެކޯޑުކޮށްފައިވެއެވެ. މި ފެންބޮޑުވުމުގެ ހާދިސާތަކުގެ ސަބަބުން 1،000 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން މަރުވެ، މިލިއަންއެތަކެއް މީހުން ހިޖުރަކުރަން މަޖުބޫރުވެ، އަދި ސަތޭކަ ބިލިއަން ޑޮލަރުގެ އިޤްތިޞާދީ ގެއްލުން ލިބުނު ކަމަށް ލަފާކުރެވެއެވެ.

ސައިންޓިފިކް ދިރާސާތަކުން ދައްކާގޮތުގައި މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލަކީ ވާރޭވެހުން އިތުރުވެ، އޭގެ މިންވަރު އިތުރުވުމަށް މަގުފަހިކުރާ މުހިންމު ސަބަބެކެވެ. 2024 ވަނަ އަހަރު ހިނގި 16 ބޮޑެތި ވާރޭވެހުމުގެ ހާދިސާގެ ތެރެއިން 15 ހާދިސާ ގުޅިފައިވަނީ މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލާއެވެ. މިއީ ފާއިތުވި 125،000 އަހަރުގެ ތެރެއިން އެންމެ ހޫނު އަހަރެވެ. މި އަހަރު ދުނިޔޭގެ ޖައްވުގެ ފިނިހޫނުމިން ޞިނާޢީ އިންޤިލާބުގެ ކުރީގެ މިންވަރަށްވުރެ 1.5 ޑިގްރީ ސެލްސިއަސް އިތުރުވެ، މީގެ ސަބަބުން ވާރޭވެހުން 10 އިންސައްތައަށް އިތުރުވެފައިވެއެވެ. ދުނިޔޭގެ ކާބަން ޑައިއޮކްސައިޑްގެ މިންވަރު ރެކޯޑު އަދަދަކަށް އުފުލުމާ ގުޅިގެން، ކުރިއަށް އޮތް އަހަރުތަކުގައިވެސް މި ކަންކަމުގެ އަސަރު ފެންނާނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވެއެވެ.

މި ގޮންޖެހުންތަކަށް ޙައްލު ހޯދުމަށްޓަކައި، މާހިރުން ބާރުއަޅަނީ ހާދިސާތަކާ ކުރިމަތިލެވޭނެ ފަދަ ވަސީލަތްތައް ޤާއިމުކުރުމަށާއި، ނުރައްކާތަކުގެ މަޢުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދިނުމުގެ ނިޒާމުތައް ހަރުދަނާކުރުމަށެވެ. މޫސުމާބެހޭ ކަންކަން ރަނގަޅުކުރުމާއި، ޤުދުރަތީ ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެން  އަސަރު ކުޑަކުރުމުގެ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމާއި، ފޮސިލް ފިއުލް ބޭނުންކުރުން މަދުކޮށް ޤުދުރަތީ ފެނުގެ ދައުރު އަލުން އާރާސްތުކުރުމަށް ސިޔާސަތުތައް ބަދަލުކުރުން ހިމެނެއެވެ. ނުރައްކާތަކުގެ މަޢުލޫމާތު ހަރުދަނާކޮށް ފޯރުކޮށްދިނުމާއި، ގެއްލުން ލިބިދާނެ ސަރަޙައްދުތައް ދެނެގަތުމަކީ ކުރިމަގުގައި ދިމާވެދާނެ މަރުތަކާއި ގެއްލުންތައް މަދުކުރުމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި ކަންކަމެވެ.

ދިވެހިރާއްޖެއިން މިހާރު ކުރިމަތިވެފައިވާ ވިއްސާރާ އަދި ފެންބޮޑުވުމުގެ އަސަރުތަކާ ކުރިމަތިލަމުންދާއިރު، މިފަދަ ޤުދުރަތީ ކާރިސާތަކާ ދެކޮޅަށް މުޖުތަމަޢުގެ ބައިވެރިވުން އިތުރުކޮށް، ކުރިމަގުގައި ދިމާވެދާނެ މޫސުމީ ކާރިސާތަކަށް  ތައްޔާރުވެ އެފަދަ ހާދިސާތަކާ ކުރިމަތިލުމަށް މުޖުތަމަޢު ހޭލުންތެރިވުން މުހިންމެވެ. މޫސުމީ ކަންކަމަކީ  ކޮންމެ ވަގުތަކު ކޮންމެ ބަޔަކަށްވެސް ކުރިމަތި ލާންޖެހިދާނެކަމެކެވެ. ކިތަންމެ ބޮޑަށް ތަރައްޤީވެ ކުރިއަރާފައިވާ ޤައުމެއް ކަމުގައިވިޔަސް ކިތަންމެ ކުޑަ ވަސީލަތް މަދު ޤައުމެއް ކަމުގައިވިޔަސް މޫސުމާ ގުޅޭ ކާރިސާއަކީ ކުރިމަތިވެދާނެ ކަމެކެވެ.