މިނިވަން ވަޔާއެކު ވިހުރިލާ ދިދައިން އިއްވައިދެނީ ޝަހީދުންގެ ނިދާ

ޤައުމެއްގެ މިނިވަންކަމަކީ، އެ ޤައުމެއްގެ ރައްޔިތުންނަށް ލިބޭނެ އެންމެ ބޮޑު އެއް ނިޢުމަތެވެ. އެ މިނިވަންކަމާ ގުޅިލާމެހިފައިވަނީ އަމިއްލަވަންތަކަމެވެ. އަދި އެ އަމިއްލަވަންތަކަމަކީ، އެ ޤައުމެއްގެ ސަޤާފަތާއި، އާދަކާދައާއި، ޤަބޫލުކުރުންތަކުގެ ނާރެހެވެ. 

ފުން ވިސްނުމަކުން މިކަމާމެދު ވިސްނާލި މީހަކަށް މެނުވީ، މި މިނިވަންކަމުގެ ހަޤީޤީ އަގުގެ ޒައްރެއްގެ މިންވަރު ވެސް ހިތަށް ނުގެނެވޭނެއެވެ. އަދި އެފަދަ މީހަކަށް މެނުވީ، މި މިނިވަންކަން ދެމެހެއްޓުމަށް ބަޔަކު އުފުލާފާނެ ބުރައާއި، މިނިވަންކަމުގެ ހައްޤުގައި ނަފްސުން ޤުރްބާންވާންޖެހޭ ޙާލަތްތައް އަތުވެދާނެކަމަކަށް ޤަބޫލެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ.

ނަމަވެސް މިއީ، އެ ޣާފިލުކަމުން ތިމާގެ ނަފްސު ނެރުމަށް މަސައްކަތްކުރުމަށް އެންމެ  އެކަށޭނަ އެއް ދަނޑިވަޅުކަން ދަންނާށެވެ. 

ބީހޭ ވަޔާއެކު މިނިވަން ޖައްވެއްގައި ވިހުރިލާ ދިދައަށް ނިކަން ބަލާލާށެވެ. އެ މިނިވަންކަން އެ ދިދައަށް ހޯދައިދިނުމުގެ ފަހަތުގައި ބިރުވެރިވެރި ނާމާން ދުވަސްތަކެއް ވެއެވެ. އަދި އެ ދިދައިގައިވާ ރަތް ކުލައިން އެ ރަމްޒުކޮށްދެނީ، އެ ދުވަސްތަކުގައި މި ޤައުމަށްޓަކައި ލޭ އޮހޮރިވާލި އަބްޠާލުންގެ ލެއެވެ. އެ ދިދަ ވިހުރިލާ ކޮންމެ ފަހަރަކު އެ އިއްވައިދެނީ، ޤައުމަށްޓަކާ ފުރާނައިން ޤުރުބާންވި ޝަހީދުންގެ ނިދާއެވެ. 

އެ ގޮވެލީގައި ވަނީ ފުން އާދޭސްތަކެކެވެ. މި ޤައުމާއި ދީނުގެ ދިފާޢުގައި ތިމާގެ މޭ އައްޑަނައަކަށް ދިއްކޮށްލަންޖެހޭނެކަމެވެ. ދުޝްމިނުންގެ އަދަދާއި ފޯރުންތެރިކަމަށް ބެލުމެއް ނެތްކަމެވެ. ކެތްތެރިކަމާއެކު މައިދާނުގައި ސާބިތުވެ ތިބެއްޖެނަމަ، ލަހެއްފަހެއް ނުވެ ކާމިޔާބު އައިސް ބައްދަލުކުރާނެކަމެވެ. އަދި މި މިނިވަންކަން އަންނަން އޮތް ޖީލުތަކަށް ފޯރުކޮށްދިނުމަކީ، އަދުގެ ދިރިތިބީންނަށް ވާޖިބެއްކަމެވެ.

މިއީ ޝަހީދުންގެ ދުވަސް މިއަދު ފާހަގަކުރަމުން ދާއިރު، އަހަރެމެންގެ ވިސްނުމާއި، ފިކުރާއި، ނަޒަރިއްޔާތު ގެންގުޅެންޖެހޭ ހަމަތަކެވެ. މިއީ ޤައުމަށްޓަކައި ޝަހީދުވި އެ އަބްޠާލުންގެ ހަނދާން އާކުރަމުންދާއިރު، ޢަޒުމު ކަނޑައަޅަންވީ ކަންތައްތަކެވެ. އަދި މިއީ، ޤައުމާއި ދީނަށްޓަކައި ފުރާނައިން ޤުރުބާންވުމަކީ އަގުނުކުރެވޭނެ ކަމެއްކަމާއި، އެ އޮހޮރުވާލާ ލޭގައި މެދުކެނޑުމެއް ނެތި ޤައުމީ ވިންދު ހުންނާނެކަމުގެ ޔަޤީންކަން އަހަރެމެންނަށް ހަނދާންކޮށްދޭ މުނާސަބާއެވެ.

ޝަހީދުންގެ ދުވަސް ޙާއްސަކޮށްފައިވަނީ، ޕޯޗުގީޒުންގެ އަތްދަށުން ރާއްޖެ މިނިވަންކުރުމަށް ޖިހާދުކުރައްވަނިކޮށް ޝަޙީދުވެވަޑައިގެންނެވި އަލިރަސްގެފާނަށް ކަމުގައި ވިޔަސް، މިއީ މާތްވެގެންވާ އިސްލާމްދީނާއި، ދިވެހީންގެ މިނިވަންކަމުގެ ދިފާޢުގައި ޖިހާދުވެވަޑައިގެންނެވި ޤައުމީ ބަޠަލުންގެ ޛިކުރާ އާކުރުމުގެ މަޤްޞަދުގައި ފާހަގަކުރަމުން އަންނަ ދުވަހެކެވެ. 

ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެންމެ ފުރަތަމަ ޝަހީދުންގެ ދުވަހެއް ފާހަގަކޮށްފައިވަނީ 1400 ވަނަ އަހަރުގެ ޝަޢުބާންމަހުގެ 1 ވަނަ ދުވަހުއެވެ. އެއީ މީލާދީން 14 ޖޫން 1980 ގައެވެ. އަދި އޭގެ ފަހުން ކޮންމެ ޙިޖުރީ އަހަރެއްގެ ޝަޢުބާން މަހުގެ 1 ވަނަ ދުވަސް ރާއްޖޭގައި ފާހަގަކުރަމުން އަންނަނީ ޝަޙީދުންގެ ދުވަހުގެ ގޮތުގައެވެ.

މި ދުވަސް ޙާއްސަވަނީ، ދިވެހިރާއްޖެއާއި، ދިވެހީންނާއި، ދިވެހީންގެ ދީނާއި، މިނިވަންކަމުގެ ދިފާޢުގައި ޕޯޗުގީޒުންނާ ހަނގުރާމަކުރައްވަނިކޮށް ޝަޙީދުވެވަޑައިގެންނެވި އައްސުލްޠާނު ޢަލީ (6 ވަނަ) ސިރީ އައުދަ ސިއާކަ ކައްތިރި މަހާރަދުން، ނުވަތަ އަލިރަސްގެފާނަށެވެ. އެގޮތުން މިއީ ދިވެހިން ފާހަގަކުރަމުންދާ 47ވަނަ ޝަހީދުންގެ ދުވަހެވެ. ނަމަވެސް، އަލިރަސްގެފާނު ޝަޙީދުވެ ވަޑައިގަތް ދުވަހުންނަމަ، މިއީ 481ވަނަ ޝަހީދުންގެ ދުވަހެވެ.

އަލިރަސްގެފާނު ޝަޙީދުވެވަޑައިގަތް ހާދިސާއަށް މަގުފަހިވީ، ވެރިކަމުގެ ވާދަވެރިކަން ބޮޑުވެގެނެވެ. ދަރުމަވަންތަ ރަސްގެފާނުގެ ތަނަވަސް ދައުރަކުން، ދިވެހީން އިސްލާމީ ހިދާޔަތުގެ ހިޔަލަށް ގެންދެވުމަށްފަހު ގާތްގަނޑަކަށް 300 އަހަރު ވީއިރުވެސް، ދިވެހިރާއްޖެ އޮތީ އަމާންކޮށެވެ. ނަމަވެސް ހިލާލީ ދަރިކޮޅުގެ ތެރޭގައި އޮތް ވެރިކަމުގެ ވާދަ ބޮޑުވެ، އެ ދަރިކޮޅުގެ މަޝްހޫރު ކަޅު މުޙައްމަދު ރަސްގެފާނާ ހިސާބުން މިކަން ރާއްޖޭގެ އިން ފަހަނައަޅައި ގޮސް، އުތުރު ކަރައިގެ ކަންނައްނޫރު ޢަލީރާޖާގެ އެހީގައި އޭނާ ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ހޯއްދެވިއެވެ. އެއަށްފަހު 30 އަހަރު ވެރިކަމުގައި ހުންނެވިއެވެ. 

ވެރިކަން ހޯއްދެވުމަށް ކަޅު މުޙައްމަދު ރަސްގެފާނު ކުރެއްވި މި ދަތުރުފުޅުގައި، ޤައުމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ހިޔާނާތްތެރިވިއެވެ. އެގޮތުން  އޭރު ދިވެހީން ކުރަމުން ގެންދިޔަ ކަނޑުމަހާއި، ރޯނުގެ ވިޔަފާރި ބޭރުގެ ފަރާތްތަކަށް ދޫކޮށްލެއްވިއެވެ. އަދި ރާއްޖޭގެ ރަސްކަން ހޯއްދަވަން ޢަލީރާޖާއާއެކު ހެއްދެވި މުޢާހަދާއެއްގެ ދަށުން، ދިވެހި ކަނޑުން ލިބޭހާ މާވަހަރާއި، ދިވެހިރާއްޖެއަށް ލިބޭހާ ރަނާއި، ބޮއްޔާއި، އުފައްދާހާ ރޯނުގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައި ޢަލީރާޖާއަށް ދޭގޮތަށް ނިންމެވުމާއި، ރ. ކިނޮޅަހާއި، ނ. ކެނދިކުޅުދޫ ޢަލީރާޖާއަށް ދޫކޮށްލެއްވިއެވެ.

އަދި، އަލިރަސްގެފާނު ޝަހީދުވެވަޑައިގަތް ދުވަހަށް މި ޤައުމު ގެންދެވީ މި ކަޅު މުޙައްމަދު ރަސްގެފާނުގެ ކާފަ ދަރިކަލުން، އުމުރުން 19 އަހަރުގެ ޙަސަން ރަސްގެފާނެވެ. ތާރީޙު ބުނެދޭގޮތުން ޙަސަން ރަސްގެފާނާއި ޕޯޗުގީޒުންނާ ދެމެދު އޮތް ގުޅުން ފެށިފައި ވަނީ ކަޅު މުޙައްމަދު ރަސްގެފާނާ ހަމައިންނެވެ. ޕޯޗުގީޒުންނާ އުފެދުނު ގުޅުމުގެ ތެރެއިން ޙަސަން ރަސްގެފާނު އިސްލާމްދީން ދޫކޮށްލެއްވިކަމަށް ވެއެވެ. އަދި އެ ޙަސަން ރަސްގެފާނުގެ އެދިވަޑައިގަތުމަށް ޕޯޗުގީޒުން ރާއްޖެއަށް މިސްރާބު ޖެހިއެވެ. 

މިކަން އެނގިގެން، މި ހަނގުރާމައަށް ޢަލީ ރަސްގެފާނާއި ލަޝްކަރު ފުރިހަމައަށް ތައްޔާރުވިއެވެ. މާލޭގެ ބުރުޒުތަކަށް ބަޑިބޭހާއި ހަތިޔާރު ލެއްވިއެވެ. ޕޯޗުގީޒުން ފުރަތަމަ ހަމަލާތައް ދެމުން ގެންދިޔައީ، މާލޭގެ ބޭރުގައި ތިބެގެންނެވެ. ތާރީޚުން އެނގޭ ގޮތުގައި، ހަނގުރާމަ ދިގުލައި ދިޔަ މުއްދަތުގައި، ޕޯޗުގީޒުން ވެސް އެ މީހުންނަށް މިފަހަރު މާލެ ނޭރުނު ކަމަށް ނިންމިއެވެ. ކާބޯތަކެއްޗާއި، އެހެނިހެން ވަސީލަތްތައް ވެސް މަދުވަމުންދާތީ ޚިޔާލުތަފާތުވުންތައް އުފެދުނުކަމަށް ވެއެވެ. ނަމަވެސް މާލޭގައި އާންމުންގެތެރޭގައި ބައެއް މީހުން ފެތުރި ފިތުނައިގެ ތެރެއިން، ކޮންމެވެސް މީހަކު ދެއްކި ވާހަކައެއް ފޭދިގެން ގޮސް ދިވެހީންގެ ލަޝްކަރު އަމާން ދިނެވެ.

އަދި އެ ހިސާބުން ޕޯޗުގީޒުން މާލެއަށް އެރިއެވެ. ނަމަވެސް މައިދާނުގައި ސާބިތުވެ ހުންނެވި ޢަލީ ރަސްގެފާނުގެ ހިތްވަރުފުޅަކަށް، ޢަޒުމަކަށް، އީމާނަކަށް ބަދަލެއްނައެވެ. ގާތްގަނޑަކަށް ގިނިކަންޏާ ކަހަލަ ގޮތަކަށް އެންމެ ދެތިން މީހުންނާއެކު މައިދާނަށް ނުކުމެވަޑައިގެން، ޢަދުއްވުންނާ ކުރިމަތިލެއްވިއެވެ. އެ މަނިކުފާނުގެ އަމިއްލަ ފުރާނަފުޅަށްވުރެވެސް އިސްކުރެއްވީ ދީނެވެ. ޤައުމަށް ތެދުވެރިވުމެވެ. ދައުލަތަށް ވަފާތެރިވުމެވެ. 

ނަމަވެސް ޕޯޗުގީޒުންނަށް ކާމިޔާބު ލިބި، ޢަލީ ރަސްގެފާނު ޝަހީދުކޮށްލީ، މީލާދުން 1558 ވަނަ އަހަރުގެ މޭ މަހުގެ 19 ވަނަ ދުވަހެވެ. އެއީ ހިޖުރީ ގޮތުން 1 ޝަޢުބާން 965އެވެ. 

މި ދުވަސް ފާހަގަކުރަމުންދާއިރު، ޤައުމާއި ދިވެހީންގެ މިނިވަންކަމަށްޓަކައި ޝަޙީދުވެވަޑައިގަތް އަލިތަކުރުފާނާއި، އަލިރަސްގެފާނުގެ ހުވަފަތް އަނބިކަނބަލުން، ކަނބާ އައިޝާ ރަނިކިލެގެފާނާއި، އައްސުލްތާން އިބްރާހީމް ކަލާފާނުގެ ހަނދާންވެސް އާކުރަން ޖެހެއެވެ. 

އަދި ކައިރި މަޒީއަކަށް ޖެހިލާނަމަ، 1988ވަނަ އަހަރުގެ ނޮވެމްބަރ މަހުގެ ތިންވަނަ ދުވަހު ރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވި އުދުވާނީ ހަމަލާގައި ސިފައިންގެ މައިދޮރާށި ދިފާއުކުރަން މަސައްކަތް ކުރަމުންދަނިކޮށް ޝަހީދުވި ހދ. ކުޅުދުއްފުށީ ޙުސެއިން އާދަމާއި، އެދުވަހު ދިވެހިންގެ ތެރެއިން ޝަހީދުވެގެންދިޔަ ސިފައިންނާއި ޢާއްމު މީހުންގެ ޛިކުރާވެސް މި ދުވަހު އާކުރުން މުހިއްމެވެ.

ޝަޙީދުންގެ ދުވަސް ފާހަގަކުރުމުގެ އެންމެ މުހިއްމު އެއް ބޭނުމަކީ، ޤައުމުގެ ދަރިންގެ ހިތްތަކުގައި ޤައުމަށްޓަކާ ޤުރުބާންވެ، ޝަހީދުވެ ގޮސްފައިވާ އަބްޠާލުންގެ ޛިކުރާ އާކުރުމެވެ. ޤައުމުގެ މާޒީގެ ހަނދާންތައް މިހާރުގެ ދަރިންނަށް ހަނދާންކޮށްދީގެން ޤައުމަށް ދިމާވެފައިހުރި އެކިއެކި ހުރަސްތަކުގައި އިހުގެ ދަރީން ސާބިތުކޮށްދީފައިވާ ޢަޒުމާއި ހިތްވަރު އަދުގެ ދަރީންނަށް ދަސްކޮށްދިނުމެވެ. އަދި ވެރިކަމުގެ ދަޙިވެތިކަމުގައި ޤައުމަށް ޤައްދާރުވެޖެނަމަ، އެ ކަމުގެ ނިމުން އަންނާނީ ހިތިކޮށްކަން، މާޒީގެ ފިލާވަޅުތަކުން ދަސްކޮށްދިނުމެވެ.