ރާއްޖޭގައި ވިހާއާލާވާ ދޫނީގެ ބާވަތްތަކާއި އާލާ ނުވާ ރާއްޖެއިން އާންމުކޮށް ފެންނަ މޫސުމީ ދޫނީގެ އަދުދު ދަށަށް : އީޕީއޭ ދިރާސާ

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ދޫނިސޫފާސޫފީގެ ޙާލަތު ދެނެގަތުމަށް  ކުރެވުނު ދިރާސާއަކުން ހާމަވެފައިވަނީ، ރާއްޖޭގައި އުޅޭ އަދި ބޭރުން އަންނަ ދޫނިތަކުގެ އާބާދީ ނުރައްކާތެރި މިންވަރަކަށް ދަށަށް ދާކަމެވެ. އެންވަޔަރަންމަންޓަލް ޕްރޮޓެކްޝަން އެޖެންސީ (އީޕީއޭ) އިން ކުރުވާފައިވާ އަދި ޔޫކޭގެ އޯޝަން ކަންޓްރީ ޕާޓްނަރޝިޕް ޕްރޮގްރާމް (އޯސީޕީޕީ) އިން ފަންޑު ކޮށްފައިވާ މި ދިރާސާގައި، ޔުނިވަރސިޓީ އޮފް އޯކްލޭންޑްގެ ތަޙްޤީޤުވެރިންނާއި އައިލްސް ކޮންސަލްޓިންގ ޕްރައިވެޓް ލިމިޓެޑް ބައިވެރިވެފައިވެއެވެ.

މި ދިރާސާއިން ދައްކައިދެނީ ރާއްޖޭގައި އުޅޭ 29 ބާވަތެއްގެ ދޫނީގެ ޙާލަތެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ރާއްޖޭގައި އާންމުކޮށް އުޅޭ އަދި ބޭރުން އަންނަ ދޫނިތައް ހިމެނެއެވެ. ކުރީގައި ކަނޑުދޫނިތަކުން ފުރިފައިވާ ރާއްޖޭގައި މިހާރު ފެންނަމުންދަނީ މި ދޫނިތަކުގެ އާބާދީ ބޮޑުތަނުން ދަށަށް ދާ މަންޒަރެވެ. މިސާލަކަށް ތޭރަވާ ފަދަ ދޫނިތައް ވޭތުވެދިޔަ 20-30 އަހަރުގެ ތެރޭގައި ގިނަ ރަށްރަށުން ނެތިގޮސްފައިވެއެވެ.

ދިރާސާއިން ފާހަގަކޮށްފައިވާ މައިގަނޑު ސަބަބުތަކުގެ ތެރޭގައި:

ރަށްރަށް ތަރައްޤީކުރުމާއި ދޫނިތަކުގެ ވެށި ހަލާކުވުން
ވެލިނެގުމާއި ރުއްގަސް ކެނޑުން
ބިހާއި އާއި ޅަދޫނި ވިއްކުމަށް ނެގުން
އިންސާނުންގެ އަމަލުތަކުގެ ސަބަބުން ދޫނިތަކަށް ދަތިވުން

ދިރާސާގެ މުހިންމު ހޯދުންތަކުގެ ތެރޭގައި:

ދޮންދީނި އާލާވަނީ ހަމައެކަނި ދެކުނުގެ އަތޮޅުތަކުގައި ކަމާއި، މި ދޫނިތަކަށް ނުރައްކާވެފައިވަނީ ޢުމްރާނީ ތަރައްޤީއާއި އިންސާނުންގެ އަމަލުތަކުގެ ސަބަބުން ކަން
ކުރީގައި ކަނޑުދޫނިތަކުން ފުރިފައިވާ ރަށްރަށުގައި މިހާރު ދޫނިތައް ނެތްކަން
ރާއްޖެއަށް ޚާއްޞަ ބައެއް ބާވަތްތަކުގެ ދޫނިތަކާ ބެހޭ ގޮތުން އިތުރު ދިރާސާތައް ކުރަން ޖެހޭކަން

ދިރާސާއިން ހުށަހަޅާފައިވާ ހައްލުތަކުގެ ތެރޭގައި:

ދޫނިތައް އާލާވާ ރަށްރަށުގައި އިތުރު ދިރާސާތައް ކުރުން
ދިގު މުއްދަތަކަށް ދޫނިތަކުގެ ޙާލަތު ދެނެގަތުމަށް ޚާއްޞަ ނިޒާމެއް ޤާއިމުކުރުން
ދޫނިތަކުގައި ރިންގު އެޅުވުމުގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ފެށުމާއި، ކުރީގެ ދޫނި ހިފާ މީހުން މި މަސައްކަތުގައި ބައިވެރިކުރުވުން
ދޫނިތައް އާލާވާ ރަށްރަށުން މީދާ އަދި ވަގުބުޅާ ފަދަ ޖަނަވާރުތައް ނައްތާލުން

ދޫނިތަކަށް ގޮވާ އުޅެވޭނެ ޞިނާޢީ ވަސީލަތްތައް ތަޢާރަފުކުރުމާއި، ދޫނިތައް އާލާވާ މޫސުމުގައި ފަތުރުވެރިންގެ ޒިޔާރަތްތައް ވަގުތީގޮތުން ހުއްޓުވުން
ދޫނިތަކުގެ މުހިންމުކަމާ ބެހޭ ގޮތުން ޢާންމު ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުން

ދިވެހިންގެ އާދަކާދައާއި، މަސްވެރިކަމުގެ އުޅުމާއި، ޘަޤާފީ ކަންކަމުގައި ދޫނިތަކުގެ ދައުރު ވަރަށް މުހިންމެވެ. މި ދިރާސާއިން އިންޒާރުދެނީ ދޫނިތައް ނެތިދިއުމަކީ ހަމައެކަނި ދިރޭތަކެތީގެ ނަސްލުތަކެއް ނެތިދިއުމެއް ނޫން ކަމަށެވެ. އެއީ ޘަޤާފީ ގޮތުންވެސް ލިބޭ ބޮޑު ގެއްލުމެކެވެ. މިސާލަކަށް ތޭރަވާ ފަދަ ދޫނިތަކަކީ ދިވެހި ލަވަތަކުގައި ފާހަގަކުރެވިފައިވާ ދޫނިތަކެއް ނަމަވެސް، މިހާރު މި ދޫނިތައް ފެންނަން ވަރަށް މަދެވެ.

މި ދިރާސާއިން ދިވެހިރާއްޖެއަށް ލިބިދެނީ ދޫނިތަކުގެ އާބާދީ އަލުން އާރާސްތުކުރުމުގެ މުހިންމު ފުރުޞަތެކެވެ. އަމާޒުހިފައިގެން ކުރެވޭ ޙިމާޔަތްކުރުމުގެ މަސައްކަތްތަކާއި، ސައިންޓިފިކް އިންވެސްޓްމަންޓްތަކާއި، އަދި ޢާންމުންގެ ބައިވެރިވުމާއެކު، ރާއްޖެ އަލުން ކަނޑުދޫނިތަކާއި ހިޖުރަކުރާ ދޫނިތަކުގެ މަންޒިލަކަށް ހެދިދާނެއެވެ.

މި ރިޕޯޓަކީ 2025 ގައި ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވިހާއާލާވާ ދޫނީގެ ބާވަތްތަކާއި ދިވެހިރާއްޖޭގައި އާލާ ނުވާ ނަމަވެސް ދިވެހިރާއްޖެއިން އާންމުކޮށް ފެންނަ މޫސުމީ ދޫނީގެ އަދުގެ ހާލަތު ދެނެގަތުމަށް ކުރެވުނު ދިރާސާގެ ރިޕޯޓެވެ.https://t.co/8LulONXLyehttps://t.co/EZIU1ttz8g@MoEnvmv @MoTmv pic.twitter.com/h3OTQ4HakT

— EPA Maldives (@EPAMaldives) May 22, 2025